Zajmujemy się tajemnicami Wałbrzycha i regionu sprzed 1945 roku. A jaka jest świadomość  mieszkańców tego miasta o tym, jak wyglądało i co się w nim wydarzyło na przełomie lat 1945 do 1948? Świadomie piszę o tym okresie, ponieważ jest on bardzo istotny w kontekście znaczenia tego miasta przed rokiem 1945.
Obecność znaczącej ilości wojsk Armii Czerwonej. Powierzenie zarządzania i administrowania Niemcom. Pozostawienie niemieckiego personelu technicznego, odpowiedzialnego za istotne obiekty infrastruktury technicznej. Przy tym znikoma władza Polska na tym terenie.
Wałbrzych wraz z całym Dolnym Śląskiem miał niestabilny status prawny. Nie było wiadomo czy będzie częścią Niemiec czy Polski. Z opracowań (*1) wynika, że dowódcy okupacyjnych Wojsk Armii Czerwonej powierzali władzę tymczasową burmistrzom niemieckim. Można by było na podstawie tego wnioskować, że pierwotne ustalenia wpisywały Dolny Śląsk do Niemiec. W oparciu o te informacje, jasnym się staje pozostawienie niemieckiego  personelu administracyjnego i technicznego. Co ciekawe pozostawiono nawet niemiecką Policję.
Dlaczego więc przy podpisaniu Traktatów Poczdamskich, Stalin zdecydował się przypisać Dolny Śląsk do Polski? Przekazanie infrastruktury technicznej Polakom zmniejszało na pewien okres jej wydajność i na pewno Rosjanie zdawali sobie z tego sprawę. Czy to był powód – z racji ekonomicznej, na pewno nie. Uszczuplało to rekwizycję mienia. Czy więc powodem była konieczność przesiedlenia znaczącej ilości ludności polskiej z Zachodniej Ukrainy – która miała być przypisana Rosji? Tak jest to znaczący powód. Ale czy problemy ludnościowe mogły mieć wpływ na aspekty ekonomiczne? Do tego dochodzi przesiedlenie z terenów Rosji, ludności żydowskiej na Dolny Śląsk. Dlaczego właśnie tu? Nie jest łatwe udzielenie odpowiedzi na to pytania.
Widać więc, że mamy do czynienia ze znaczącą ilością pytań i tajemnic. Niestety nikt z badaczy oraz naukowców nie zajął się na poważnie problemami tu wskazanymi. Świadomość przynależności do społeczności lokalnej oraz zainteresowanie historią tego terenu – a w szczególności Wałbrzycha, pojawiła się parę lat temu. Dotyczy ona jednak historii sprzed 1945 roku. Niestety okres po tej dacie jest nieopisany i szerzej nieznany.
Postaram się w cyklu artykułów przybliżyć czytelnikom informacje o tym okresie czasu.

Bibliografia:
1. Joanna Hytrek-Hryciuk „Tu Ruski jest szefem!” Activity of temporary Soviet administration in Lover Silesia (1945-1946).